Page 22 - W centrum uwagi - zakres rozszerzony

3 Wartości i normy społeczne

wartości | system wartości | światopogląd | pluralizm wartości | normy społeczne |
sankcje | konformizm | nonkonformizm | kontrola społeczna

Aby zbiorowości mogły harmonijnie funkcjo- Wartości kształtują nasz światopogląd, czyli
nować, ich członków muszą łączyć przeko- zbiór poglądów na otaczającą nas rzeczywistość
nania dotyczące tego, jak należy postępować i sens ludzkiego życia. To w dużej mierze od
w określonych sytuacjach, czyli wspólne war- wyznawanych wartości zależy nasz styl życia.
tości i normy społeczne. Czym są te wartości Kierujemy się nimi również wówczas, gdy opra-
i normy? Dlaczego zazwyczaj przestrzegamy cowujemy plany na przyszłość i dokonujemy
obowiązujących reguł postępowania? codziennych wyborów.
Na podstawie tego, jakie wartości są ważne
Czym są wartości? dla poszczególnych ludzi, możemy wyróżnić

Konstytucja RP: preambuła dwie podstawowe orientacje życiowe: hedoni-
Wartości kojarzą się nam z czymś ważnym styczną i eudajmonistyczną.
i wzniosłym, ale nie zawsze mają taki charakter. Hedoniści uważają, że miarą dobrego życia
Dla jednej osoby wartościami mogą być rodzina, jest korzystanie z przyjemności i unikanie
naród, wiara, a dla innej − dobra muzyka czy przykrości. W związku z tym wyżej cenią
dobre jedzenie. W naukach społecznych war- takie wartości, jak wolność, dostatnie życie,
tością określa się wszystko, co w danym spo- przyjemne spędzanie czasu.
łeczeństwie uznawane jest za cenne lub pożą- Eudajmoniści są zdania, że należy dążyć do
dane, co jest celem ludzkich dążeń. osiągnięcia celów nadających życiu sens,
Zbiór wartości istotnych dla jednostki lub niezależnie od doznawanych wskutek tego
zbiorowości jest nazywany systemem wartości. cierpień i zawodów. W ich systemie warto-
W jego ramach obowiązuje pewna hierarchia: ści istotne znaczenie mają m.in. uczciwość,
jedne wartości są postrzegane jako ważniejsze odpowiedzialność, aktywność obywatelska.
od innych. Systemy wartości są zróżnicowane –
zarówno poszczególni ludzie, jak i różne społe- Odsetek osób, które wskazały pieniądze
jako warunek szczęśliwego życia
czeństwa, narody i mniejsze zbiorowości mogą
w całkiem odmienny sposób określać, co jest [%]
70
dla nich istotne i cenne. 60
50,9
Wartości w życiu człowieka 50
System wartości każdego z nas kształtuje 40 37,6
się pod wpływem wartości obowiązujących 30 22,7
w społeczeństwie i w grupach, w których 20 14,6
uczestniczymy. Z upływem lat coraz bardziej 10
świadomie wybieramy to, co jest dla nas ważne 0
– konkretne decyzje dotyczące wartości zależą mężczyźni kobiety
od naszych osobistych doświadczeń, warun- eudajmoniści hedoniści
ków, w których żyjemy, naszej wiedzy o świecie. Źródło: Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość
życia Polaków, Warszawa 2015, s. 219.
20